HIGH LINE_NYC
- Ada Nawrocka
- Jul 9, 2019
- 3 min read
Mówi się, że w Nowym Jorku zdarzyło się coś, co w architekturze zdarza się bardzo rzadko - powstanie nowego typu budowli. Tak jak rzymski limes czy rzymskie kopuły powstały jako konsekwencja wynalezienia betonu, tak jak rozwój produkcji stali w okresie wiktoriańskim przyniósł ze sobą mosty i hale dworcowe, które do dzisiaj budzą podziw, a amerykański wynalazek windy pozwolił wieżowcom piąć się coraz wyżej w górę, tak imponujący rozwój technologiczny XXI wypracował swój symbol - wieżowiec o proporcjach ołówka. Te proporcje to jednak nie tylko symbol galopującego postępu, ale też bezskalarnej nierówności obecnej w świecie XXI w., nowa kategoria lokaty kapitału i logo syntezy „form follows finance”. |1|
W 1853 r. powstała New York Central Railroad. W 1968 r. po fuzji New York Central Railroad z Pennsylvania Railroad powstała Penn Central. Największą stacją wzniesioną przez New York Central Railroad był Grand Central Terminal funkcjonujący do dzisiaj. Kiedyś groziło mu wyburzenie. Uniknął destrukcji w drodze zastosowania transferu praw powietrznych. Rynkową walkę o przetrwanie przegrał natomiast najsłynniejszy dworzec wybudowany przez Pennsylvania Railroad - New York Penn Station. Jego budowę ukończono w 1910 r. Zaprojektowany przez biuro architektoniczne McKim, Mead i White uchodził za wspaniały przykład stylu Beaux Arts. W 1963 r., po uprzedniej transakcji odsprzedaży praw powietrznych, rozpoczęto wyburzanie tego cennego budynku. W 1969 r. przestał istnieć |poza drobnymi elementami| - zastąpiły go współczesna Pennsylvania Station, Madison Square Garden oraz Pennsylvania Plaza. Penn Station nie przetrwała, ale jej historia nie została zapomniana i stała się bodźcem dla ochrony zabytków.
Jedno z ramion New York Central Railroad biegnące przez zachodnią część Manhattanu to dawna West Side Line, a dzisiejsza High Line czyli ultranowoczesny, awangardowy park linearny. West Side Line kiedyś była linią załadunkową. Ponieważ była to kolej szybkiego transportu, jej tory zostały usytuowane ponad poziomem ulic na konstrukcji przypominającej wiadukt. Usytuowanie na wiadukcie wyprowadziło ją na poziom drugiego piętra budynków przemysłowych i magazynów w dzielnicy Meatpacking District, co pozwalało na bezkolizyjny przeładunek towarów. High Line to konstrukcja długości 2.33 km. West Side Line była częścią West Side Improvement Project Roberta Mosesa, który to projekt miał zwiększyć wydajność dostaw do budynków przemysłowych West Chelsea. |2|
Rozwój transportu międzystanowego w ramach Interstate Highway System, który od lat 50-tych XX w. rozwiązywał i ułatwiał kwestie transportowe i logistyczne, przyczynił się do tego że linia stała niepotrzebna i przestała funkcjonować. W latach 80-tych XX w. wyłączono ją z systemu kolejowego, a w latach 90-tych stanowiła już zapomniany, martwy tor porośnięty dziką zielenią.
Budowa West Side Line dzisiaj kosztowałaby ponad miliard dolarów.
West Chelsea opustoszała. Okolica zmieniła charakter. Wprowadziło się do niej nocne życie, była jak negatyw w stosunku do innych dzielnic żyjących w dzień. Najpierw pojawiły się nocne kluby, potem nadciągnęli artyści. Wraz z artystami nadeszli spekulacyjni nabywcy ziemi. Wszystko, co działo się w Meatpacking District nie uszło uwadze tych ostatnich. Dostrzeglli oni potencjał najtańszego wówczas terenu - był nim teren pod torami. Zakupiony obszar okazał się póżniej strzałem w dziesiątkę. Dopiero po latach. Wcześniej, zanim to nastąpiło stał się kartą przetargową. Po zakupie ziemi nabywcy spekulacyjni zamienili teren pod torami w parking, czerpiąc tym samym tymczasowy zysk z lokaty kapitału. Z upływem czasu okolica przyciągała coraz szerszą społeczność artystów i galerii. Na ten moment czekali właściciele parkingów pod torami. To właśnie wtedy rozpoczęli starania o wyburzenie opustoszałej linii. Przekaz był jasny-chcieli budować.
Ta amerykańska historia zaczęła się w trakcie spotkania lokalnej społeczności..........................cdn.
|2| https://www.thehighline.org/blog/2013/11/06/story-behind-the-shot-west-side-improvement-project/
Copyright by Ada Nawrocka
photo: Iwan Baan
source: https://www.thehighline.org/photos-videos/by-photographer/iwan-baan/?gallery=5135&media_item=2341
Comments